Budynek mający dziś adres ul. Lipowa 30 powstał na przełomie XIX i XX w., prawdopodobnie poprzez rozbudowę stojącego tu wcześniej i widocznego na zdjęciu Sołowiejczyka z 1897 r. domu zbudowanego przez pruskiego urzędnika Jacoba von Braesicke. Był to budynek murowany, piętrowy i nakryty dachem naczółkowym, podobnie jak sąsiedni dom Jana Hollanda, stojący do dziś na posesji przy ul. Lipowej 24. Posesja przy ul. Lipowej 30 (przed 1939 r. mająca nr 50), w ciągu XIX stulecia dość często zmieniała właściciela – po rodzinie Braesicke posiadał ją białostocki mieszczanin Jan Olfart, następnie Michał Kośmierski, po którego śmierci przeszła ona w spadku na pięć jego córek: Łucję, Antoninę, Zofię, Konstancję i Teofilę.
W 1896 r. wszystkie prawa własności wykupił mąż Konstancji Kośmierskiej, Bronisław Pełc zyński, wiceprezydent Białegostoku. Jednak we wrześniu 1897 r. wyzbył się majątku, wraz z domem pamiętającym czasy pruskie, pochodzącemu z Wilna Szmulowi Tanchelowi Rejzenbergowi.
Nowy właściciel postanowił znacznie powiększyć dom rodziny Braesicke poprzez jego rozszerzenie i nadbudowę o dodatkową kondygnację do rozmiarów i wyglądu zachowanego do dzisiaj.
Około 1899 r. Rejzenberg wzniósł także na wolnej części posesji nowy, zachowany do dziś dom przy ul. Lipowej 28. Sąsiedni dom przy ul. Lipowej 24 (dawniej posesja ta miała numer 46) także powstał przed 1807 r., a jego budowniczym był Johann Holland, kasjer Kamery Wojny i Domen. Dzisiejszy wygląd budynku w znacznej mierze odpowiada temu, jaki miał on w pierwszych latach XIX w., wynikający z ogólnie przyjętych wzorców architektonicznych w Prusach.
Po śmierci Johanna nieruchomość przejął jego syn Maurycy, ale w 1829 r. odsprzedał ją Antoniemu Szczuce, marszałkowi szlachty Obwodu Białostockiego, który po dokonaniu remontu i adaptacji budynku przeznaczył go na siedzibę Rady Szlacheckiej oraz instytucji samorządu szlacheckiego. Do 1863 r. marszałkowie byli wybierani przez szlachtę, natomiast po powstaniu styczniowym ich naznaczanie leżało w gestii cara.
W 1897 r. górne piętro dawnego domu Hollanda zajmowało mieszkanie marszałka, którym w tym czasie był Anatol Jeryn. Dom przy ul. Lipowej 24 spełniał swoją funkcję do 1915 r., w międzyczasie otrzymując nowy, neoklasycystyczny wystrój elewacji frontowej z elementami dekoracyjnymi, nawiązującymi do instytucji mieszczących się w jego murach. Po I wojnie światowej dom przy ul. Lipowej 24 przez jakiś czas użytkowany był przez dyrekcję Polskich Kolei Państwowych, a tuż przed 1930 r. magistrat ulokował w nim siedzibę Szkoły Powszechnej nr 15. Za siedzibą marszałka szlachty do II wojny światowej stał parterowy dom, który na zdjęciu z 1897 r. ukryty jest gdzieś za gęstymi lipami. Dziś w tym miejscu znajduje się nowy blok, natomiast do 1939 r. była tu posesja przy ul. Lipowej 44. Ona także została ukształtowana w okresie pruskim.
W 1806 r. określono ją jako „plac budowlany” kontrolera kasy Jerzego Kadgien, wcześniej pracującego w urzędzie domenalnym w Małym Płocku. Kadgien zbudował tu przed 1807 r. parterowy, szerokofrontowy dom nakryty naczółkowym dachem. Jako właściciela odnotowuje go jeszcze spis posesjonatów z 1810 r., ale przed 1825 r. nieruchomość przes zła w ręce Stefana Terpiło- wskiego, aby następnie trafić do jego zięcia, konsyliarza drugiego departamentu Sądu Głównego, Jakuba Janiewicza Janiewskiego, żonatego ze Scholastyką Terpiłowską. W 1843 r. w domu przy ul. Lipowej mieszkała Scholastyka z synem Kazimierzem i córką Zofią, a „radca Janiewicz” występował jeszcze w 1853 r. jako właściciel nieruchomości. W latach 60. XIX w. dom i posesja przy ul. Lipowej 44 przeszły w posiadanie Chany (Anny) Sory Halpern, żony zamożnego kupca Dawida Halperna, właściciela banku w Kownie i domu handlowego w Kownie i Kłajpedzie.
Chana Sora zmarła w 1900 r. w Kownie, a należące do niej nieruchomości w Białymstoku, w tym przy ul. Lipowej, przeszły w posiadanie jej spadkobierców. W 1939 r. dawny dom Kadgiena należał do Szabtaja Halperna i Rochli Szapiro. II wojnę światową przetrwał w stanie ruiny, i na początku lat 50. XX w. został rozebrany i zastąpiony nową zabudową blokową.
Wiesław Wróbel
