poniedziałek, 12 marca 2018

Ul.Św. Rocha 27. Dom rodziny Kucharskich



   Dom przy ul. św. Rocha 27 to ostatni zachowany budynek z ciągu nieruchomości, które znajdowały się przy tej ulicy do 1939 r. i sięgały aż do granicy terenu kolejowego. Dziś zabudowa ulicy urywa się w tym miejscu, ale przed II wojną światową stały tu jeszcze domy pod nr 29, 31 i 33. Ich teren zajmuje dziś ulica Bohaterów Monte Cassino oraz Centrum Handlowe „Central Park”.
  Dom pod nr 27 to wzniesiony z cegły sporych rozmiarów parterowy budynek z mieszkalnym poddaszem, który - podobnie jak sąsiednie adresy - współcześnie ma funkcje handlowe, ale przez większość swoich dziejów był po prostu budynkiem mieszkalnym. Jego historia związana jest ze znaną w Białymstoku rodziną Kucharskich.
  Początki omawianej dziś posesji są nieuchwytne w źródłach historycznych. Na mapie gminy białostoczańskiej z 1864 r., na której po raz pierwszy odnotowano istnienie działek wzdłuż ul. św. Rocha, posesje 25 i 27 są połączone w jedną nieruchomość, ale momentu ich rozdzielenia oraz pierwszych właścicieli nie udało się ustalić. Pojawiła się ona dopiero w 1881 r. i stanowiła wówczas własność Kaspra Rymińskiego.
  Podobnie jak sąsiedzi Rymiński także był gospodarzem ze wsi Białostoczek. Mieszkał tam już jego dziad Stefan i ojciec Michał. Michał Rymiński z żoną Antoniną Jakubowską miał czworo dzieci, z których wieku dorosłego dożył jedynie urodzony w 1815 r. Kasper. W 1847 r. wstąpił on w związek małżeński z Wiktorią Bażyńską. Rymińscy w latach 1848-1867 doczekali się aż ośmiorga potomków, z których - w kontekście historii domu przy ul. św. Rocha 27 - szczególnie będzie nas interesować urodzona w 1858 r. Marianna.
  Notabene, jej starszy o dwa lata brat, Józef Rymiński, to postać dobrze znana w Białymstoku przełomu XIX i XX w. Przez kilka kadencji był radnym miejskim, a od 1892 do 1900 r. zasiadał jako członek w Zarządzie Miasta. Jego żoną była wywodząca się z Warszawy Julianna Wiśniewska, siostra Władysława Stanisława Kostki, wiceprezydenta miasta.
  Marianna Rymińska w 1880 r. poślubiła Jana Kucharskiego (młodszego), urodzonego w 1852 r. syna Jana i Marceli z Dąbrowskich. Kucharski znany jest przede wszystkim jako właściciel działającej od 1848/1850 r. fabryki kafli piecowych przy ul. Grunwaldzkiej. Rok po ślubie i rok po otrzymaniu gruntów na własność (dopiero w 1880 r. chłopi wsi Białostoczek zdołali wykupić ziemie nadane im w wyniku uwłaszczenia), Kasper Rymiński podarował swej córce Mariannie prawa własności do gruntu przy ul. św. Rocha 27. Tu małżonkowie niedługo później zbudowali swój dom (trudno jednak powiedzieć, czy ten sam, jaki zachował się do dziś), w którym mieszkali na pewno w 1883 r. Tu też przyszły na świat ich dzieci: Zofia (ur. i zm. 1882), Bolesław (ur. 1883), Sylwester (ur. 1886), Władysław (ur. 1888), Maria (ur. 1891), Józef (ur. 1893) i Zygmunt (ur. 1899). W 1885 r. Marianna odsprzedała mężowi prawa własności do posesji przy ul. św. Rocha 27.
  Warto wspomnieć, że Jan Kucharski (młodszy), jako najstarszy syn przejął po ojcu przedsiębiorstwo produkcji kafli i przyczynił się do jego znacznego rozszerzenia, wykupując w latach 1885-1894 posesje przy ul. Grunwaldzkiej 41, gdzie zakład działał do II wojny światowej. Jeszcze w latach 90. XIX w. Jan i Marianna z dziećmi mieszkali przy ul. św. Rocha, ale już na początku XX w. zbudowali nowy dom przy ul. Gruwaldzkiej 32. Tam też przeprowadzili się po 1900 r., dom przy ul. św. Rocha przeznaczając pod wynajem. W 1913 r. mieszkał tu Szymon Michałow, nauczyciel w męskim gimnazjum Piotra Aleksandrowa.
  Właściciel domu przy ul. św. Rocha 27, Jan Kucharski zajmował się głównie prowadzeniem zakładu kaflarskiego. Ponadto przed I wojną światową kilkakrotnie zasiadał w radzie miejskiej, uczestniczył w pracach Miejskiego Urzędu Podatku od Nieruchomości oraz był członkiem Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń od Ognia. Maria z Rymińskich zmarła w 1914 r., natomiast Jan Kucharski w 1929 r. i został pochowany obok żony.
  Rok wcześniej przekazał prawa własnościowe do majątków przy ul. Grunwaldzkiej 32 i 41 oraz prowadzenie rodzinnego przedsiębiorstwa synom Józefowi, Zygmuntowi i Sylwestrowi, natomiast Władysławowi i córce Marii (od 1920 r. zamężnej z Hugonem Czarkowskim) podarował prawa własności do nieruchomości przy ul. św. Rocha 27. Do 1939 r. w omawianym domu mieszkał syn Jana i Marii, Władysław Kucharski. W 1919 r. był on członkiem Tymczasowego Komitetu Miejskiego, później zaś znalazł zatrudnienie w magistrackiej Głównej Buchalterii na stanowisku starszego księgowego. Był żonaty z Kamilą z domu Zatorską. Zmarł w 1983 r.
  Oprócz Władysława Kucharskiego w 1932 r. przy ul. św. Rocha 27 mieszkał Wojciech Pabijan, radca skarbowy w miejscowej Izbie Skarbowej.

Wiesław Wróbel, Biblioteka Uniwersytecka w Białymstoku
https://plus.poranny.pl/album-bialostocki/a/album-bialostocki-sw-rocha-27-dom-rodziny-kucharskich,12998174