Posesja pod nr 8, podobnie jak działka Pastorów pod nr. 10, po raz pierwszy została odnotowana na mapie gminy białostoczańskiej z 1864 r., gdy tereny wzdłuż ul. św. Rocha wciąż stanowiły część wsi Białostoczek (dopiero w 1876 r. zostały one włączone w granice miasta). Przez analogię możemy przypuszczać, że stanowiła ona wówczas część gruntów któregośz włościan wsi Białostoczek. Nie udało się ustalić, kiedy dokładnie wydzielono posesję przy ul. św. Rocha 8 oraz kto był jej pierwszym posiadaczem. Najwcześniejsze informacje na ten temat pochodzą dopiero z 1895 r. Przed tą datą właścicielem omawianej dziś nieruchomości był Pejsach Wasilkowski. Wasilkowski mieszkał w Białymstoku na pewno w 1871 r.
Tego roku wstąpił w związek małżeński z Sorą Merjam Sokolską, córką Owsieja. Z aktu ślubu niewiele dowiadujemy się na temat pochodzenia nowożeńców, można jedynie odnotować fakt, że Pejsach urodził się w 1846 r., zaś jego wybranka w 1853 r. W 1874 r. urodził się im syn Mendel (zmarł rok później), w 1876 r. Doba, zaś w 1877 r. Fejga Chaja. O życiu i zajęciach Pejsacha Wasilkowskiego nie wiemy praktycznie nic.
Przed 1885 r. posiadał nieruchomość przy ul. św. Rocha, którą tego roku wykupił Nachman Ambasz, późniejszy właściciel majątku przy ul. św. Rocha 5. Być może około tego roku Wasilkowski nabył też nową działkę po przeciwnej stronie ulicy. Musiało to nastąpić przed 1889 r. ( wówczas to zmarł). W 1895 r. prawa własności do majątku Pejsacha zostały wystawione na publiczną licytację z powodu niespłaconych długów zmarłego. Za kwotę 5400 rubli wykupiła je wdowa Sora Merjam. Sporządzony przy tej okazji tzw. akt nadawczy odnotowuje, że wówczas na działce stały trzymurowane budynki, w tym frontowy piętrowy dom z dostawionym do niego budynkiem handlowym. W kolejnym roku Wasilkowska zastawiła nieruchomośw Wileńskim Banku Ziemskim, ale kredytu nie zdołała spłacić, toteż bank w 1902 r. zasekwestrował majątek, po czym wystawił go na licytację. Tym razem wygrała ją spółka dwóch wileńskich przedsiębiorców budowlanych: Konrada Huszczy i Władysława Malinowskiego. Zajmowali się oni skupowaniem licytowanych nieruchomości, po czym sprzedawali je z zyskiem.
Przed lipcem 1906 r. Goławscy przeprowadzili się do Białegostoku, tu bowiem urodziła się ich druga córka Irena (zmarła jednak w 1907 r.). W 1910 r. Kazimierz i Zofia z dziećmi mieszkali przy ul. Instytutowej, a od 1910 r.przeprowadzili się na ul. św. Rocha 8. Kazimierz Goławski bardzo szybko odnalazł się w miejscowym środowisku.
W 1913 r. był już członkiem komisji rewizyjnej Banku Handlowego w Białymstoku, członkiem zarządu Towarzystwa Dobroczynności oraz kandydatem do zarządu Towarzystwa Wzajemnego Ubezpieczenia od Ognia. W domu przy ul. św. Rocha 8 przed 1915 r. funkcjonował komisariat czwartego rewiru policyjnego, był tu także sklep z nabiałem pod nazwą „Higiena”. Rodzina Kazimierza Goławskiego pozostała w Białymstoku w czasie I wojny światowej.
W pierwszych tygodniach po wkroczeniu do miasta wojsk niemieckich inż. Goławski przejął na pewien czas zarząd nad wodociągiem i elektrownią. Spis wiernych białostockiej parafii z 1916 r. wymienia „Dom Goławskiego”, w którym mieszkali Kazimierz z Zofią oraz dziećmi Michałem i Heleną. Michał w tym czasie uczył się już w polskim gimnazjum, w którym razem z grupą uczniów utworzył tajną bibliotekę uczniów „Nad Poziomy”, do której podarował posiadane książki (egzemplarze zachowały się w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej). Od 1923 r. Michał studiował
w Wilnie. Po powrocie do Białegostoku zamieszkał w domu przy ul. Staszica 14, w 1928 r. ożenił się z Marią Nowicką,
a od 1931 r. rozpoczął pracę w magistracie na stanowisku kierownika Sekcji Kulturalno-Oświatowej.
Przez rok był dyrektorem Prywatnego Gimnazjum Koedukacyjnego im. H. Sienkiewicza, gdzie pracował także jako nauczyciel historii.
W czasie II wojny światowej został zesłany z rodziną do Kazachstanu (tu w 1941 r. zmarł jego ojciec Kazimierz),
a po latach tułaczki w 1948 r. trafił do Anglii, gdzie wspierał polskie szkolnictwo emigracyjne.
Zmarł w Londynie w 1974 r. (po więcej szczegółów z życia i pracy M. Goławskiego odsyłam do jego biografii autorstwa Jana Trynkowskiego i Zbigniewa Romaniuka). Posesja przy ul. św. Rocha 8 należała do Kazimierza Goławskiego do 1934 r., gdy sprzedał ją pochodzącemu z Brańska Ignacemu Płońskiemu, który pozostawał właścicielem nieruchomości do II wojny światowej.
W 1932 r. w jednym z budynków pod nr 8 działał dom handlowy „Dohan” Karola Pichlera oraz piwiarnia Grymaszewskich.
Tak też stało się z posesją przy ul. św. Rocha 8, którą w 1910 r. odsprzedali inżynierowi Kazimierzowi Goławskiemu. Kazimierz Goławski ukończył Ryską Szkołę Politechniczną w 1892 r. z tytułem inżyniera. Przed 1901 r. ożenił się z Zofią z Bogdańskich. W latach 1901-1904 na świat przyszła dwójka ich pierwszych dzieci: Helena i Michał. Wówczas rodzina mieszkała w majątku Hermanowo w powiecie warszawskim.
Wiesław Wróbel
Biblioteka Uniwersyteckaw Białymstoku